Waxay Somalidu ku maahmaahdaa "Hal
booliya Nirig xalaal ah ma dhasho". Waxa kaloo xusid mudan in
ruux booli-ku-kor ah aan looga fadhiyin astaamaha
xalaal-miiradka lagu yaqaan.
Waxa dhawaanahan soo baxay
sheegashooyin indha la' oo ay Faqashtii ka soo doogtay
daaduunkii Afweyne ay ku xaabsanayaan wixii indhahoodu
halacsadaan oo ay Suugaantu ka mid tahay. Dhawr buul oo ay
duulkani ka unkeen Internet-ka ayay gashadeen suugaantii Salaan
Carrabey qayb ka mid ah oo ay malaha damcigooda Oromonnimo ee "Waaq"
ku arooraa tusay in ay baylah tahay waayo illaa maanta ma jiro
buug laga qoray Murtidii abwaankii Somali ugu gabay wanaagsanaa
taasoo ay sababteeda ugu weyn leedahay Faqashta oo 4-toodii
gabyaa ka door bidi jirey suugaanta miidda ah ee abwaannada
Salaan ka midka yahay.
Dadkani "Yaab" bay ka yaabsadeen oo
ma jiraan wax ay ka yaqyaqsadaan taasaana keentay inay dad aan
ahayn maalin walba sheegtaan, deegaan ayan lahayn ku doodaan,
ama taariikh aysan lahayn oo afka baarkiis ah ay ammaamutaan.
Waxay buulashooda "internet-ka" ka sheegta inay leeyihiin Sanaag,
Sool (oo dhan), Jubada hoose iyo deegaamo kale oo aanay qaarkood
200 qof ka joogin. Waa duulka 1980-yadii, ayagoo isticmaalaya
propagandadii Afweyne, yidhi Axmed Gurey (Karanle
Hawiye) baa annaga ahaa. Waa
duulkii Caadaqaatihii Ina Cabdulle Xasan 20 sano idaacada ka baahin
jirey inuu ahaa weli Saalix ah oo xornimo u dirir ah.
Gabayga masayrku u geeyey duulkan
muqlaysan waa gabayga "MINE" la baxay ee Salaan Carrabay oo ay
erayadiisii qaaliga ahaa ka mid ahaayeen
Haddaad dhimato
geeridu marbay nolosha dhaantaaye
Dhaqashiyo marbay
kaa yihiin dhereggu Xaaraane
Dhadhan malaha
aadmigu waxay kugu dhalliilaane
Nin Dharbaaxo
quudheed dugsaday dhaqayadeed maalye
Dhashaaday sugtaa
xaajadaad dhawrataa abide.
Halqabsigan xidhiidhsan labada tuduc
ee u danbeeya ayay u tiiriyeen nin la yidhaahdo Cali Dhuux oo
gabaygii uu Qamaan ugu jawaabay aanu ahayn mid Mux iyo murti
laga macaansado lahayn ayna sababtay in la isku dayo in la
kabo. Gabaygan oo Salaan Carrabay 70 sano ka hor tirshey meel
kastoo murtida lagu kaydiyona yaal ma ahan mid maanta hadhaagii
Afweyne muran gelin karaan. Waxay malaha weli xasuusan yihiin
hal-ku-dheggii Afweyne ku ababiyey ee ahaa LA-QABSO, KU-QABSO,
KA-QABSO.
Dadkani waxay xigtaan buug-ku-sheeg
uu malmalluuqay nin aan suugaanta waxba ka aqoon sannadka
2000-ka. Ruuxa buug-ku-sheega qortay mar la weydiiyey waxa
uu khaladkaas u sameeyey wuxuu jawaab uga baxay "Gabayada nin
baa ii dhiibay oo sidii ay u qornaayeen baan u daabacay, laakiin
waxa yaab leh waxa uu Buugga ugu tiirin waayey "ruuxa" uu yidhi
waa ii dhiibay. Su'aasha meesha taallaa waxay tahay been la
malmalluqay 70 sano ka dib markii gabayga la tirshey run ma
suulin kartaa? Ayagu malaha sidaasay aaminsan yihiin laakiin
xaqiiqdu sidaa hadday tahay nin waliba kitaab afar baal ah buu
been ku xalaashan lahaa.
Inkastoo aysan ahayn in waqti lagu
lumiyo dadkan marin habowsan ee mala ekaanaya hadana waxan idiin
soo gudbinayaa labada gabay ee dad-la-moodku foodda isu geliyeen.
1.
MINE(Salaan Carrabey)-->
Waxa duubay Xaaji Muuse Galaal Cali
1970 yadii...Waa su'aale maxay Faqashtu, oo Media-ha dalka
haystey, waqtigaa u sheegan weydey gabayga
2.
Guba(Cali DHuux)--> Gabayga Cali Dhuux oo Gabyaa
Daarood ah oo Jaamac Kediye la
yiraahdaa duubay 1989 kii oo aan erayadaasi ku jirin
3.
H a l q a b s i y o-->
Halqabsiyadan waxa duubay nin Daarood ah oo gabayada Salaan &
Cali labadaba siday u ahaayeen u xusay (C/Qaadir
Xirsi yamyam)
"Wax badso wax beel bay leedahay"
baan maqli jireye miyaan arrinkani tusaale cad u ahayn sida aan
labadan Abwaan (Salaan & Dhuux) laysu barbar dhigi karin
maadaama ay Faqashtii ku kalsoonaan lahayd buraanburahoodu ay damceen
inay u fadhateeyaan. Waxa arrinkani muujinaysaa SABOOL suugaanta
Oromada ka muuqata waayo hadday murti ay ku dhaataan jirto ma
hoomaayeen hadal aysan ab iyo isir u lahayn odhaahdiisa. Mar uu
saluugay saboolnimad suugaanta Cali Dhuux waakii Salaan Carrabey
lahaa
Nin gedaadda
xaraf kaa badshaan gaasiryow ahaye
Gudcurkaba Gollidu waa cidaa Gawra
dhaxmeede
Gulaal anigu kuma taagsan karo soo gadhaaciyi'e
In Gunaanad kugu waajib yahay waxa gunteediiya
Nin Gasiirad kugu oodi baad daba geleysaaye
Suugaanta Salaan Carrabey ka weyn
wax sannadka 2000 ay Dawaco feenfeenato ee waa murti dhaxal gal
ah oo kumaankun sano aan ka suulayn carrabka jiilasha soo socda.
Waxa keliya ee aan arrintan ina
xasuusinaysaa waxay tahay in la gaadhay xilliigii la qori lahaa
Suugaantii waafiga ahayd ee Salaan Carrabey, Maxamed Yawle,
Aflow, Gahayr, Qawdhan Ducaale, Maxamed Nuur fadal iyo
abwaannada kale ee Soomali uga tegey dhaxal-Suugaameed
dhaqankeenna ka tarjumaya.
